Terugblik: Die Winterreise

Een bijzondere muzieksalon op een bijzondere locatie: het Landgoed Ulvenhart. Want de beroemde liederencyclus van Schubert hoort thuis in een landelijke omgeving en dan het liefst in een winters landschap. Maar de weergoden besluiten anders: en zo wandelen de vele deelnemers onder leiding van de goed geïnformeerde gidsen in een heerlijke lentezon om in de stemming te komen van wat muzikaal komen gaat.

In de Vlaamse schuur wachten de zanger Guido Groenland en Jetje van Wijk de wandelaars op en na een korte inleiding wordt het niet moeilijk meer om in alle opzichten de winter te ervaren. De teksten van Wilhelm Müller, ogenschijnlijk zo eenvoudig, bieden toch een raadselachtige sfeer: want geldt die winter nu als een barre metafoor voor het politieke landschap waarin de dichter en later de componist in verblijven? Of gaat het toch over het leven zelf met het onafwendbare einde, een einde voor Schubert wat veel te vroeg en uiterst pijnlijk verloopt. Schubert voelt zich zeker aangetrokken door de teksten, die hij eerst compositorisch volgt. Maar later illustreert hij eerder de beelden die de tekst bij hem oproepen. Vandaar dat de musici eerst de 12 liederen laten horen, die Schubert in eerste instantie gecomponeerd heeft. Ieder lied krijgt als beeld een schitterende en passende winterfoto, gemaakt door Tjeerd, de man die ook voor de fraaie affiches zorgt.

En dan de muziek: wat laat Schubert hier de piano in alle toonaarden klinken: zelfs bij de eventuele middelmatigheid van de tekst, zorgt hij voor een indrukwekkend muziekminiatuur. En Jetje weet dit volledig tot uiting te brengen. Het is niet zomaar een begeleiding bij een melodie, zang en piano worden één. Guido weet de dynamiek , de tempowisselingen, de explosies en soms bitterheid en melancholie in alle expressies te vertolken. Elke zanger weet: Die Winterreise, dat is het summum van de zangkunst!

Het tweede deel, deze liederen zijn pas later door Schubert ontdekt en vlak voor zijn dood gecomponeerd, maakt dat de sfeer nog meer geladen wordt. Nu met beelden van de schilder Casper David Friedrich, een juiste keuze. Was er in het begin nog sprake van een verloren liefde en de vertwijfeling over het afgewezen zijn, nu staat de eenzaamheid en de naderende dood centraal. Soms nog met een opflikkering maar dat blijken waandenkbeelden te zijn.. als laatste lied is er de Leierman, waarover Schubert zei: ‘‘Das Zeug soll der Teufel spielen”

Jetje en Guido krijgen een groot en een welverdiend applaus. Ach, de dichter en de componist moesten eens weten hoe beroemd deze liederencyclus nu is en hoeveel mensen er steeds weer door ontroerd raken. Ook dat is vandaag weer het geval. Door het samenspel van deze twee bevlogen musici.

Na afloop kan men zich laven aan het leven met lentezon, soep en een walking dinner. Een speciale afsluiting van een speciale middag. En van Schubert krijgt een mens nooit genoeg!