Wat was zondag 17 mei jl een perfecte dag geweest
voor onze (muzikale) “Tour de France”:
heerlijk zonnig, maar niet te warm en een natuur
die zich net in groene pracht ontvouwt had..

Helaas, wat begon als een ludieke woordspeling tussen
een concert voor fluit, cello en piano met alleen Franse muziek
en het grootse wielerevenement de “Tour de France”
heeft nu een wrang tintje gekregen,
nu kunst en cultuur naar de
hobby-hoek zijn verschoven..

Na het succes van vorig jaar met
“de winterwandeling naar de Winterreise” van Schubert
op het landgoed Ulvenhart
bedachten we dit jaar een fietstocht met speelse stops,
als opwarmer voor een recital van puur Franse muziek
voor fluit, cello en piano,
door Rogier de Pijper, Astrid Schijns en Jetje van Wijk
in de unieke concertzaal van het landgoed.
En daarna voor de liefhebbers,
een Frans etentje bereid door de chefkok van Ulvenhart.
Voor de realisatie van het programma moeten we nog even wachten,
maar hier is een voorproefje …

 

Tour de France

Vooral de muziek uit Duitsland heeft ieders hart veroverd.
Bach, Beethoven, Mozart, Mahler, Schubert, ga zo maar verder.
Maar als je je verdiept in de Franse muziek,
gaat er ook een schatkamer open.
Muziek met een heel andere aard en impact op de luisteraar.
Een verfijnde ervaring, als een heerlijk Frans dinér.

Kom, ga met ons mee op ontdekkingstocht
óp de fiets natuurlijk…

 rondom de Tour

De fiets zoals wij die nu kennen
werd uitgevonden in 1865..
Er kon, na verschillende verbeteringen
twee jaar later al
een eerste grote wielerwedstrijd
van 130 km mee worden gereden..
in 1903
was de eerste Tour de France,
waarbij 2428 km werd gereden
in 6 etappes van 405 km
met een gemiddelde snelheid van 26 km/u
Jarenlang begon de Tour
altijd in Parijs
met een korte tijdrit
de Prologue,
waarin de renners zich
presenteerden

 

De eerste dag…
…naar Saint Germain en Laye, vlakbij Parijs

waar Debussy werd geboren,
een componist door wie
de gehele muziekgeschiedenis veranderde
Zonder twijfel is hij éen van de allergrootsten
van de 20e eeuw.
Subtiel en verfijnd.
en onmiddellijk herkenbaar.
Als persoon zat hij ingewikkeld in elkaar
Uiterst sensueel, maar met een ijzeren zelfdiscipline.
Teder aan de ene kant, botweg wreed aan de andere kant.
Een man vol met gepassioneerde overtuigingen enerzijds
en erg verlegen en vol twijfel aan zichzelf anderzijds….

 

 

 

De volgende dag begint de Tour pas echt
met Le Grand Départ
De tourkaravaan komt in beweging
voor de eerste etappe,
gevolgd door ontelbare journalisten,
en volgauto’s met fietsen achterop en
Juichende mensen aan de kant…

Deze eerste etappe brengt ons
naar Honfleur,
een kustplaatsje aan de zuidelijke oever
van de Seine, met een schilderachtige haven,
waar Eric Satie’s jeugd zich afspeelde.

 

 …de tour is gestart…
…4000 km in 20 dagen…

Satie leidde het leven van een bohemien
en was zijn hele leven maatschappelijk
een buitenstaander.
Hij kende geen compromis en werd gezien
als een kolderieke zonderling en provocateur.
Duizenden verontwaardigde brieven schreef hij.
Iedere keer als hij het ergens niet mee eens was,
klom hij in de pen.
Vaak voorzag hij zijn brieven met
vreemde, boeiende tekeningetjes.
De rare titels en merkwaardige aanwijzigingen
in zijn partituren,
die écht nergens op lijken te slaan,
hebben toch, op een geheimzinnige wijze, hun uitwerking
op de muziek.
Hij maakte voornamelijk pianomuziek- en toneelmuziek
waarmee hij zijn tijd mijlenver vooruit was.
Hij stierf zo arm als een rat..

 

 

De verzorging van de renners van de Tour,
kent geen vergelijk meer met vroeger.
Er wordt voor iedere renner
een eigen matras,
en een hypoallergene dekbed en kussen
meegenomen, om hen zo goed mogelijk
te laten slapen en neusproblemen te voorkomen.
Een eigen schoonmaakploeg maakt de kamers schoon

 

Op weg naar de wijnstreek Touraine

Poulenc had hier een landhuis
om rustig te kunnen componeren.
Hij was rijk, een soort playboy,
modieus en grappig.
Iemand die het leven
met volle overgave wist te leven.
Toch werd hij verschillende keren
opgenomen met een depressie
Als componist was Poulenc, vrijwel autodidact
en werd lid van `de Groupe des Six`,
zes jonge Franse componisten die zich verzetten tegen
de zware romantiek en invloed van Wagner .
De groep viel al snel uiteen
maar ‘Groupe des Six’
bleef een etiket
dat op zijn muziek geplakt zat:
muziek die lichtvoetig, melodieus,
gemakkelijk en humoristisch was.

 

Onze tour trekt door de Dordogne
waar kilometerslange grotten met grotschilderingen,
ons doen binnengaan in de denkwereld
en cultuur van de Prehistorie.

…door de Dordogne…

Schilderde de prehistorische mens
om iets moois te creeëren,
Om geesten te verjagen ?
Was het een leerschool voor de kinderen?
We komen langs de grotschilderingen van Lascaux
die wellicht het mooiste
prehistorische kunstwerk van de wereld vormen
en “de Sixtijnse Kapel van de Prehistorie” wordt genoemd

In 1936 krijgt Poulenc het afgrijselijke bericht
dat een vriend van hem onthoofd is bij een auto ongeluk.
Het grijpt hem zó aan dat een diepe depressie zich om hem heen legt.
en hij maakt zijn eerste pelgrimstocht naar Rocamadour in de Dordogne,
waar hij “de Zwarte Madonna” ziet,
een devoot beeld uit de 12e eeuw.
Het verandert hem helemaal.
Hij wordt een soort mysticus en
schrijft vanaf dat moment
veel religieuze koormuziek.
zoals bv de “Litanies a la Vierge Noire”,
wat door hemzelf wordt ervaren als een deur
die toegang verschaft naar het goddelijke.
Ook schrijft hij een hemelse fluitsonate,
die een van dé fluitsonates
in het repertoire van iedere fluitist wordt…

 

de renners buigen af
richting Franse Pyreneeën
op weg naar Pamiers
Een grote vrachtwagen,
eigenlijk een zeer gespecialiseerde fietsenzaak
op wielen,die zorgt dat er
voor ieder terreinsoort
een optimale fiets
voor de ploeg klaarstaat,
volgt…

Wij turen in de verre verte
naar Ciboure, een klein plaatsje
vlakbij de Spaanse grens en Baskenland,
waar Ravel werd geboren

Wat Ravel betreft duurde het even
voordat hij erkend werd
als de bijzondere musicus die hij is.
De schaduw van zijn iets oudere tijdgenoot Debussy
lag lang steeds rondom hem.
Maar geleidelijk drong het tot de muzikale wereld door
wát een groot componist ook hij was.
Een man met een klare, intelligente blik,
die zijn vak volkomen beheerst.
Geen enkel drama tekent zijn leven,
geen liefdesrelatie, geen wanhoop
geen verborgen verdriet.
Één persoon was ontzettend belangrijk voor hem
zijn moeder..
Zij was het, die hem vroeger zingend in slaap wiegde
met Baskische habanera’s

 

Het wordt warmer en warmer…
iedere tourrenner drinkt
uit zijn bidon een drank
met Carbo Loader (190 kcal),
geheel aangepast aan de wijze van zweten
van iedere individuele wielrenner
Hun dieet is 8200 calorieën per dag…

…op weg naar Pamiers…

Pamiers is de geboortestad van Fauré,
die samen met zijn jongere tijdgenoten,
Claude Debussy en Maurice Ravel.
mee hielp de muziek van de 20e eeuw
richting te geven.
Hij werd erg gerespecteerd en gewaardeerd,
en kreeg een felbegeerde benoeming
aan het Conservatorium van Parijs,
dat een broeinest van ruzie en conservatisme bleek te zijn.
Maar Fauré bleef, ongeveer als enige van het clubje,
zijn zachtmoedige en vriendelijke zelf
en was door iedereen geliefd.
Als 33 jarige componeerde hij,
toen hij nog met beide benen in de Romantiek stond,
een aangrijpende Élégie voor cello en piano,
Zo anders dan zijn Requiem,
waarin hij een geheel nieuwe klank vond.

 

 

 

We naderen de zware klim
van de Mont Ventoux.
Een parcours met soms
een temperatuur van 42 graden,
en een wind, waarvoor
geen enkele beschutting is
Petrarca, de Italiaans dichter
beklom de berg om
de bijzondere hoogte van
“ de reus van de Provence”
met zijn kaal maanlandschap
in ogenschouw te kunnen nemen…

……op weg naar de MT Ventoux

Olivier Messiaen komt uit Avignon,
Niet zo ver van de Ventoux af.
Ook hij is, wereldwijd,
een van de invloedrijkste componisten
van de twintigste eeuw geworden,
Componist van onconventionele muziek
die je kan omschrijven als theologisch/mystiek:
een spirituele wereld van een geniale componist
met een bijna kinderlijk geloof.

Net zoals in de muziek van Debussy,
is bij hem klank,
kleur geworden en ontstaat er
een ervaring van tijdloosheid.
Diepgaande studies mbt ritme resulteerden in
ritmes die in principe vrij zijn van maat en maatstrepen.
Jarenlang, wijdde Messiaen zich aan de studie
van vogelgeluiden en legde hun gezang vast in muzieknoten
Kennis die hij gebruikte in zijn muziek…

 

 

 

Bij een steile bergetappe rijden de renners
vaak maar tussen de 15-20 kilometer per uur,
maar als ze een berg afdalen
Zonder trappen 85-90 en
bij meetrappen 95-110 kilometer per uur

Rameau werkte jarenlang als organist
in Clermont-Ferrand.
Hier begon hij met een intense studie
van de muziektheorie en schreef hij zijn
“Traité de l’harmonie réduite a ses principes naturels”
dat hem na publicatie,
in één klap beroemd maakte en dat
op de dag van vandaag nog geldt
als basis van de moderne muziektheorie:.
Uiterlijk een man waar kraak noch smaak aan zat,
was hij geen droge theoreticus maar
een vurig musicus,
op zoek naar het geheim van muziek.
Hoe kómt het toch, vroeg hij zich af,
wáárdoor gebeurt het
die heerlijke vervoering
die muziek kan teweeg brengen?
Wat kan de theorie vertellen
over die wondere werking op ons gevoel?

 

 

 

Wist u dat het zo’n 100.000 euro
kost om start-of aankomstplaats
te mogen zijn in het parcours van de Tour?

 

…op weg naar Dijon…

Ook in Dijon was Rameau organist.
aan de 13e eeuwse Notre-Dame, de kathedraal
waar eens zijn vader de organist was.
Buiten organist en klavecinist was hij
componist van 35 flamboyante opera´s
van prachtige stukken voor klavecimbel
en de trios Pièces de clavecin en concerts .
Rameau, een geweldig barokcomponist.

 

De “Tour de France”…
ééns begonnen als stunt om
de verkoopcijfers van een auto tijdschrift op te peppen,
is uitgegroeid tot een mega evenement
met immens commerciële belangen.
Was het eerst sport, nu zijn de renners
een nieuwe beroepsgroep geworden.
Voor de ontelbare mensen aan de kant
Betekent hij opwinding, gezelligheid, drank en lekker eten,
één groot volksfeest…

 

…de laatste etappe, op weg naar Parijs…

Alles komt samen in Parijs,
op de Champs-Elysées,
waar Jacques Offenbach een theater had en
zijn satirische operettes, opvoerde.
Parijs, waar men ook in kunstenaarskringen,
over elkaar heen buitelt en
waar altijd een enorme kruisbestuiving tussen
dichters, beeldend kunstenaars en musici
was en is.

 

Parijs,

dat brandpunt van cultuur en kunst.
Cultuur, het cement van de samenleving,
en kunst:
het met verwondering kijken en ervaren
vanuit de diepere laag.
Onszelf de vraag stellen
wat de geheimenis is van leven,
van de natuur,
van menszijn in
haar overweldigende complexiteit…?